Urząd Miasta Nowego Sącza

Plac Kolegiacki
Szkoła Parafialna w Nowym Sączu 

Przy zbiegu ul. Kard. Stefana Wyszyńskiego i św. Ducha, nieopodal kościoła św. Małgorzaty odkopane zostało w latach 70-tych przyziemie budynku szkoły parafialnej. Zabezpieczone konserwatorsko znajduje się w części piwnicznej wybudowanego na tym miejscu budynku "Veritas". 

Najdawniejsza wzmianka o szkole pochodzi z 1412 r. Od 1448 r. szkołę przemianowano na kolegiacką. Pozostawała pod opieką dydaktyczną duchowieństwa kościoła św. Małgorzaty. Do szkoły uczęszczali tylko chłopcy, uczyli się nie rozdzielani na klasy. Nauka odbywała się codziennie, przed południem i popołudniu. Szkoła dawała wykształcenie elementarne. Jej nauczanie obejmowało poznanie zasad wiary, znajomość czytania i pisania, naukę rachunków oraz śpiew kościelny. Językiem wykładowym była łacina. Budynek składał się z kilku izb tj. sali lekcyjnej, pomieszczenia dla prowadzącego szkołę i jego pomocnika i 4 izdebek dla uczniów. 

Nauczyciele posiadali wykształcenie zdobyte w Akademii Krakowskiej. Do końca XV w. był jeden nauczyciel uczący wszystkich przedmiotów, od XVI w. kierownik szkoły miał pomocnika. Ok. 1608 r. do szkoły uczęszczało stu uczniów. Opłacanie nauczycieli należało do mieszczan, to też nauczyciel obejmujący szkołę musiał radzie miejskiej przedstawić świadectwo studiów oraz złożyć wyznanie wiary. Budowa szkoły, jej remonty oraz jej utrzymanie było obowiązkiem miasta. 

Szkoła ta spłonęła 21 października 1669 r. Przed 1732 r. przykolegiacka szkoła przeszła pod zarząd Akademii Krakowskiej. Po zajęciu Nowego Sącza przez Austriaków w 1770 r. skończył się wpływ i nadzór nad nią Akademii Krakowskiej. W 1782 r. powstała w mieście szkoła główna. Budynek szkoły był już stary, to też został w 1879 r. rozebrany. 

Irena Styczyńska 

"Nowy Sącz, Przewodnik po zabytkach", 
Koło Przewodników Oddziału PTTK "BESKID" w Nowym Sączu, 
Nowy Sącz 1994 r.