Urząd Miasta Nowego Sącza

Dom Gotycki

     Dom Gotycki przy ul. Lwowskiej 3, zwany też Kanonicznym wzniesiony został na przełomie XV/XVI wieku w obrębie miasta lokacyjnego. Do końca XVIII w. był własnością kolegiaty św. Małgorzaty. Sprzedany po kasacie na rzecz skarbu zaborczej Austrii przeszedł w ręce prywatne. Po drugiej wojnie światowej przejęty przez państwo, poddany został kapitalnej renowacji w latach 1959-1965. Od tej chwili służy jako siedziba Muzeum, obecnie - Okręgowego (jednostka kultury marszałka województwa małopolskiego) w Nowym Sączu. Budynek zwrócony został na własność parafii św. Małgorzaty 9 listopada 1993 r., która pozostawiła go w dyspozycji Muzeum na 30 lat.

     Dom Gotycki, jednopiętrowy zbudowany złamanego kamienia o wątku częściowo tylko ceglanym podpiwniczony, nakryty 4 dachami powstał z połączenia 3 odrębnych budynków. 

      Dom skupia w sobie formy gotyckie renesansowe, barokowe. Południowy front zdobią dwa ostrołukowe gotyckie portale. Pierwszy późnogotycki z laskowaniem typu tzw. "długoszowego" z XV w. - odnaleziony w 1907 r. nieopodal kościoła św. Małgorzaty i będący jego własnością - wprawiony został w elewację w 1913 r. Portal drugi, wczesnorenesansowy posiada laskowanie dekorowane rozetami, w zwieńczeniu wyrytą datę: "1505" oraz dwie tarcze, jedna z gmerkiem wykonawcy, druga z literami "PS" - fundatora. Trzeci portal gotycki wprowadza od strony wschodniej do beczkowato sklepionej sieni budynku. W zachodniej elewacji znajduje się manierystyczne w stylu obramienie okienne z ozdobnym fryzem z herbem Gryf, z przełomu XVI/XVII w. 

      W elewacji północnej portal o formie barokowej jest od nowa odkuty w piaskowcu na wzór starego, zmurszałego. W tymże ciągu jedno z okien parteru posiada gotycko-renesansowe kamienne obramowanie z inskrypcją i datą "l.N.R.I.1525". Brama barokowa o falistych konturach szczytu wprowadza od tej strony w podwórze. Tylko cztery tak wielkie domy mieszkalne z XV w. znajdują się w Polsce: w Krakowie, Wiślicy, Sandomierzu i w Nowym Sączu. 

      Wnętrze Domu Gotyckiego jest przebudowane. W kilku salach i dwóch korytarzach sklepienia posiadają kolebkowy kształt o zaostrzonym łuku. Pięć sal nakrywają stropy drewniane. Na tragarzach dwóch pomieszczeń na parterze napis: "Proszę Cię Panno oraz Syna Twego broń od nagłej śmierci i wszystkiego złego. Roku Pańskiego 1798 D. 12 lipca". Pośrodku - monogram Chrystusa, Marii i Józefa. 
      W sali do zwiedzania nieudostępnionej napis na tragarzu brzmi: "Et verbum carofactum est et habitavit in nobis. Die 17 mai 1792". 

     W najokazalszej sali na piętrze odkryto w czasie odnawiania fragmenty XVIII - wiecznej polichromii. 
Muzeum w Nowym Sączu założone zostało w 1892 r. Siedziba jego ustaliła się w 1938 r. w salach zamku sądeckiego. Tuż przed przejściem frontu II wojny światowej zamek został wysadzony w powietrze (17.I.1945 r.). 
W ruinach zamku odszukano znikomą ilość eksponatów /161/. Poczęto gromadzić zbiory od nowa. Od 1965 r. znalazły stałą możliwość ekspozycyjną w Domu Gotyckim. 

W stałej ekspozycji Muzeum Okręgowego znajdują się: 

• sądecka sztuka cechowa od XIV w. 
• wystawa poglądowa: Zamek Królewski w Nowym Sączu, 
• Galeria portretów burmistrzów Nowego Sącza od 1870 - 1914 r. 
• dawna sztuka ludowa XVIII - pocz. XX w. 
• sztuka cerkiewna. 

Muzeum posiada oddziały na terenie miasta: 

• Dom Gotycki, ul. Lwowska 3
• Gmach Główny, ul. Jagiellońska 56
• Galeria Marii Ritter - pracownia malarska i wnętrza mieszczańskie - Rynek 2
• Sądecki Park Etnograficzny - ul. gen. B. Wieniawy Długoszowskiego 83 B.
• Miasteczko Galicyjskie, ul. Lwowska 226

Oddziały Muzeum w Małopolsce: 

• Muzeum Lachów Sądeckich w Podegrodziu im. Zofii i Stanisława Chrząstowskich - Podegrodzie
• Muzeum Pienińskie im. Józefa Szalaya - Szczawnica pl. Łemkowska 37,
• Muzeum Nikifora w Krynicy Zdroju.