Urząd Miasta Nowego Sącza

Małopolskie Centrum Kultury "Sokół"

Siedzibą Małopolskiego Centrum Kultury "Sokół" - instytucji kultury marszałka województwa małopolskiego, jest od 1993 r. dawny gmach Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół", przy ul. Długosza 3. 

Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół" przyjęło do swego programu grecką maksymę "w silnym ciele - silny duch". Wcielało ją w życie przez uprawianie dyscyplin gimnastycznych dla utrzymania tężyzny fizycznej, ale istotą pracy Towarzystwa było ukształtowanie siły ducha w dążeniu do wolności Polski. Za swego patrona obrało Tadeusza Kościuszkę. Towarzystwo rozprzestrzeniło się w całej pozostającej pod zaborami Polsce, też między Polakami w obcych stronach.

Gniazdo "Sokoła" w Nowym Sączu założone zostało w 1887 r. Wytyczone sobie zadania realizowało w własnej organizacyjnej siedzibie. Był to parterowy budynek wzniesiony w modnym pod koniec XIX w. stylu eklektycznym - posadowiony na części miejskiego placu targowego, zbudowany ze składek członkowskich w ciągu 5 miesięcy (16.VIl - 8.Xl.1892). Był to wówczas najbardziej reprezentacyjny budynek w Nowym Sączu. 

O dwa piętrowe skrzydła powiększony został budynek "Sokoła" i otrzymał secesyjny wystrój architektoniczny w latach 1911 - 1912. 
Stał się ostoją dla paramilitarnych przygotowań Sądeczan. Solidarność w działaniu, braterstwo, tolerancja sądeckich Sokołów pozwoliły na wspólną pracę dla celów wyższych. Przyjęto w mury "Sokoła" skauting, Drużyny Strzeleckie i Bartoszowe, utworzono Samodzielną Drużynę Sokolą. Celem było wspólne przygotowanie się do wystąpienia przeciw zaborcy. Sądeccy Sokoli licznie zasilili Legiony Polskie w 1914 r. Walczyli w obronie Lwowa w 1918 r., nad Wisłą z czerwonoarmistami w 1920 r. 

W niepodległej już Polsce zmienił się profil pracy "Sokoła". Położony został wówczas w niej akcent na oddziaływanie na kulturę miasta. Po przeprowadzonym podniesieniu środkowej części budynku o jedną kondygnację i przeprowadzonych pracach adaptacyjnych w latach 1922 - 1924, odpowiednio technicznie przygotowany został kinoteatr - działający w budynku od 1911 r., a pod mianem "Sokół", od 1919 r. Przedstawienia teatralne wystawiał działający przy "Sokole", Teatr Dramatyczny. Istniała własna biblioteka - należąca do najlepiej zaopatrzonych w mieście, a przy niej czytelnia. 

Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół", działało w Nowym Sączu przez 52 lata. Jego tak długie trwanie i dorobek świadczą, że było społeczeństwu potrzebne. Z jego szeregów wyszli obywatele, którzy zaznaczyli się nie tylko w sądeckim środowisku. Ofiarowali Polsce daninę rzetelnej pracy, a w czasie I i II wojny światowej - daninę krwi. 

W miesiącu wrześniu 1993 r. reaktywowane zostało Towarzystwo Gimnastyczne "Sokół". Reprezentujący je znak - sokół - wyniesiony został uroczyście 2.X.1993 r. na tympanon gmachu "Sokoła" - dzisiaj siedziby Małopolskiego Centrum Kultury i rozpostarł nad nim swe skrzydła. 

Irena Styczyńska 
"Nowy Sącz, Przewodnik po zabytkach", 
Koło Przewodników Oddziału PTTK "BESKID" w Nowym Sączu, 
Nowy Sącz 1994 r.