Kategoria: Komunikaty Biura Prezydenta

Odsłonięcie pamiątkowej tablicy poświęconej ppłk. Marianowi Chodackiemu

Prezydent Ludomir Handzel wspólnie z gen. bryg. Markiem Łapińskim szefem Służby Wywiadu Wojskowego oraz z dr. Karolem Nawrockim Prezesem IPN i Jackiem Tomasikiem dyrektorem I LO, odsłonił tablicę poświęconą wybitnemu sądeczaninowi i uczniowi tej szkoły Marianowi Chodackiemu.
 

W asyście licznie zgromadzonej młodzieży, a także delegacji Karpackiego Oddziału Straży Granicznej z komendantem gen. SG Stanisławem Laciugą oraz oficerów Wojska Polskiego na zabytkowym budynku I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Długosza odsłonięta i poświęcona została tablica memoratywna ppłk. Mariana Chodackiego.

W emocjonalnym przemówieniu prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Karol Nawrocki podkreślił znaczenie przywracania pamięci po okresie komunizmu o postaciach takich jak Marian Chodacki oraz ich wpływ na kształtowanie etosu służb niepodległej Rzeczypospolitej. Podziękował również prezydentowi Ludomirowi Handzlowi za współpracę z IPN na polu upamiętnania i popularyzacji historii Polski.

Generał Marek Łapiński - szef Służby Wywiadu Wojskowego, przedstawił krótko życiorys Mariana Chodackiego oraz zachęcał uczniów I LO do nauki, w szczególności języków obcych, a w przyszłości do zasilenia kadr SWW.

Prezydent Ludomir Handzel złożył na ręce Szefa SWW podziękowania za służbę, dzięki której dziś spokojnie młodzież może kontynuować naukę i przygotowywać się do pracy dla kraju. Przypomniał również, że jako absolwent I LO zawsze podkreśla, że szkoła ta stała się miejscem z którego wyszło wiele znakomitych postaci, które w znaczący sposób przyczyniły się do rozwoju nie tylko Nowego Sącza, ale również Polski, wśród nich poczesne miejsce zajmuje ppłk Marian Chodacki.

Po poświęceniu tablicy, delegacje złożyły pod nią wieńce w barwach narodowych.

Chór Scherzo I LO pod dyrekcją dra Andrzeja Citaka odśpiewał hymn państwowy oraz pieśń „Gaude Mater Polonia”.

W samo południe w Muzeum Okręgowym odbyła się dyskusja panelowa z udziałem historyków oraz młodzieży na temat niektórych wątków z życia Mariana Chodackiego połączona z prezentacją filmu biograficznego.

Poniżej przypominamy artykuł, który ukazał się w wrześniowym numerze Kuriera Nowosądeckiego.

Marian Chodacki – żołnierz i dyplomata

As polskiego wywiadu?

Marian Chodacki urodził się 15 lipca 1898 r. w Nowym Sączu. Uczęszczał do I Gimnazjum Państwowego (obecnie I Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Długosza). W 1912 r. wstąpił, śladem swojego starszego brata Juliusza, do Związku Strzeleckiego „Strzelec”, a dwa lata później – w wieku zaledwie 16 lat i na rok przed maturą – porzucił na wezwanie Józefa Piłsudskiego dom i szkołę, aby zaciągnąć się do Legionów.

Choć rodzice - Maria i Juliusz Chodaccy sprzeciwiali się temu krokowi, to jednak to właśnie dzięki wyniesionemu z domu rodzinnego wychowaniu w duchu patriotycznym młody Marian zaangażował się w działalność niepodległościową. Rodzina Chodackich należała do elity nowosądeckiej zaangażowanej w działalność kulturalno-społeczną miasta.

Matka Mariana, Maria z domu Raczyńska, była autorką artykułów prasowych, opiekowała się także ochronką i pomagała ubogim. Po wybuchu I wojny światowej bardzo szybko stała się jedną z czołowych postaci ruchu kobiecego zaangażowanego w działalność niepodległościową. Jako wiceprzewodnicząca Ligi Kobiet przy Naczelnym Komitecie Narodowym współorganizowała przeznaczony specjalnie dla legionistów szpital, w których z wielkim poświęceniem opiekowała się rannymi. Zbierała również pieniądze na odzież i wyżywienie legionistów, darowując na ten cel własną biżuterię. Zmarła nagle 7 listopada 1916 r., w sali obrad ratusza, gdzie uczestniczyła w posiedzeniu przygotowującym uroczystości związane z ogłoszeniem aktu 5 listopada, w którym cesarze Austro-Węgier i Niemiec mgliście zapowiadali odtworzenie niepodległego państwa polskiego. Pogrzeb Marii Chodackiej stał się wielką manifestacją patriotyczną, jej grób można do dziś odwiedzać na Cmentarzu Komunalnym przy ulicy Rejtana.

Juliusz Chodacki - ojciec, był adwokatem i znanym działaczem patriotycznym. Aktywnie działałw Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”. Po wybuchu I wojny światowej, jako prezes Powiatowego Komitetu Narodowego w Nowym Sączu, zajmował się m.in. organizowaniem uroczystości rocznicowo-patriotycznych i werbunkiem do Legionów. Wspierał sądeckie biblioteki, a nawet przez jakiś czas przechowywał ich zbiory w swoim domu przy ulicy Pijarskiej 15. Ponadto utworzył wmieście oddziały straży obywatelskiej, które odpowiadały za ochronę przed wojenną grabieżą. Zmarł w Nowym Sączu 24 lutego 1918 r., przeżywając swoją żonę Marię zaledwie o 15 miesięcy.

W legionach młodziutki Marian Chodacki przeszedł prawie cały szlak bojowy od Kielc do Wołynia. Dwukrotnie ranny, po odzyskaniu zdrowia skierowany został do szkoły oficerskiej 2 Pułku Piechoty Legionów, uczestniczył w rozbrajaniu Niemców i Austriaków w listopadzie 1918 roku.
W trakcie wojny z bolszewikami awansowany na stopień porucznika wykazał się bohaterstwem i brawurą podczas dokonywania akcji zwiadowczych i osłony odwrotu. Walczył między innymi na Polesiu, w okolicach Grodna i Czarnobyla. Za swoje czyny został odznaczony Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari i trzykrotnie Krzyżem Walecznych.

Maturę zdał dopiero po zawarciu pokoju, a następnie rozpoczął studia w Wyższej Szkole Wojennej, po ich zakończeniu rozpoczął służbę w II Oddziale Sztabu Generalnego WP, tzw. „Dwójce” zajmującej się wywiadem, gdzie organizował skierowane przeciwko Niemcom operacje specjalne, a następnie pracował w attachatach wojskowych RP w Finlandii i Szwecji.

W 1932 r. Chodacki został oddelegowany do Ministerstwa Spraw Zagranicznych, a w grudniu 1936 powierzono mu niezwykle odpowiedzialne stanowisko Komisarza Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku. Marian Chodacki był zwierzchnikiem wszystkich polskich urzędów i instytucji na obszarze Wolnego Miasta Gdańska w okresie, gdy nasilała się antypolska i antysemicka polityka zdominowanych przez nazistów władz tego miasta. Jako Komisarz stawał w obronie praw Polski Polaków, a także obywateli Wolnego Miasta pochodzenia żydowskiego, zintensyfikował również pracę wywiadowczą Komisariatu Generalnego, a w swoich raportach informował Warszawę o trwających przygotowaniach do wojny. Aresztowany przez Niemców z pogwałceniem immunitetu dyplomatycznego 1 września 1939 roku, po wielu perypetiach dotarł w końcu do Francji, gdzie zgłosił się do tworzącego się polskiego wojska. Po klęsce Francji udało mu się wraz grupą oficerów przedrzeć przez tereny okupowane przez Niemców, a następnie poprzez Hiszpanię i Portugalię dotrzeć do Anglii, gdzie zajmował bardzo krytyczne stanowisko wobec linii politycznej gen. Sikorskiego, w szczególności próby porozumienia ze Stalinem.

W lipcu 1943 roku Naczelnym Wodzem został gen. Kazimierz Sosnkowski znający Chodackiego jeszcze z czasów legionowych, który mianował go kierownikiem Samodzielnej Placówki Wywiadowczej „Estezet”, jej obszarem funkcjonowania były najważniejsze państwa obu Ameryk. Placówka stale współpracowała z amerykańskimi i brytyjskimi służbami wywiadowczymi w zwalczaniu zarówno niemieckich jak isowieckich wpływów. Marian Chodacki oficjalnie występujący jako minister pełnomocny w Konsulacie RP w Nowym Jorku zadbał o ukrycie archiwum „Estezet”, początkowo w klasztorze sióstr nazaretanek w Torresdale w Pensylwanii, jest to jedyna zachowana zwarta kolekcja dokumentów polskiego wywiadu II Rzeczypospolitej.
Po zakończeniu wojny i przejęciu władzy w Polsce przez komunistów Chodacki pozostał w Stanach Zjednoczonych pełniąc funkcję dyrektora wykonawczego Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce, zajmując się nie tylko pracą nad badaniem i popularyzacją historii Polski, ale również zwalczaniem sowieckiej propagandy oraz dbaniem o materialne podstawy funkcjonowania tej instytucji.

Marian Chodacki zmarł 26 czerwca 1975 r. w Nowym Jorku, jego żona Halina przeżyła go aż o 25 lat, skremowane zwłoki obojga zostały sprowadzone do Polski i złożone na Starych Powązkach w Warszawie. 11 marca 2019 r. Minister Obrony Narodowej awansował pośmiertnie Mariana Chodackiego do stopnia podpułkownika, a 9 maja mianował go patronem Centrum Kształcenia Służby Wywiadu Wojskowego.

Autor: Biuro Prasowe UM
Dodano: 2023-09-28 14:23:43